MUMİYO: Kayadan Çıkan Hayat İksiri
Mumiyo ya da shilajit; genellikle Himalayalar, Pamir Dağları, Karakurum, Pakistan, Nepal, Butan, Kafkas Dağları, Altay, Orta Asya, İran, Moğolistan ve Güney Peru’da bulunan dağların kayalarından çıkan siyahımsı-kahverengi bir sızıntıdır. Shilajit, eski Sanskritçe’de “zayıflığı yok eden” veya “kayaların fatihi” anlamına gelmektedir. Çin geleneksel tıpının ana ilaçlarından biridir. Uzak Doğu’nun asırlardır her derde deva olarak gördüğü mumiyo, dünya genelinde de popüleşmeye başlamıştır.
Ne Kadar Eski Bir Şifa?
Antik çağlardan beri mumiyo; Afganistan, Hindistan, İran, Çin, Pakistan, Nepal,
Orta Asya ve Tibet’te geleneksel tıpta en çok kullanılan maddedir. Hindistan’da ortaya çıkan eski bir şifa sistemi olan Ayurveda’nın en önemli ilacıdır. Mumiyonun farklı hastalıklara iyileştirici etkilerinden Aristoteles, Biruni ve İbn Sina’nın eserlerinde bahsedilmektedir. Ünlü bir İranlı doktor olan Razi’nin reçetelerinde mumiyoyu; travma, ağrı kesici, kırıklar, yaralanmalar, baş ağrıları, kulak ağrısı, astım, dalak ağrısı ve pediatrik ateşler gibi farklı durum ve hastalıklarda kullanıldığı yazılmıştır. Ayrıca Perslerin kullandığı mumyanın da içinde olan mumiyo, kırık kemiklere tedavi olarak kullanıldı. Çin geleneksel tıbbında ise ürogenital bozukluk, sarılık, safra taşı, gastrointestinal bozukluklar, dalak büyümesi, epilepsi, egzama, cinsel istek eksikliği, böbrek taşları basur, yaşlanma gibi çeşitli sağlık sorunları için farklı dozlarda reçete edildi. Büyük İskender’in de Hindistan seferi sırasında savaş yaralarını iyileştirmek için mumiyo kullandığı söylenilmiştir. Hindistan dağlarının kayalarına giderek mumiyo sızıntılarını aradığına dair söylemler vardır.
Mumiyo Gerçekten Kayadan mı Çıkıyor?
Mumiyonun oluşum mekanizması henüz tam olarak bilinmemektedir. Bazı araştırmalar petrol kayalarının mikroorganizmalar tarafından ayrışması sonucu oluştuğunu ortaya koymuştur. Bazı özel hava koşullarında çok küçük miktarlarda oluşur. Yüksek rakımlı dik kayaların daha az viskoz hale gelmesiyle elde edilir ve yaz aylarında bu kayaların katmanlarından dışarı atılır. Mumiyonun organik kısmının kimyasal bileşimi, petrol kayalarından oluştuğu hipotezini desteklemektedir. Diğer analizlerde ise bitki kökenli olduğu çıkmaktadır. Euphorbia royleana ile Trifolium repens gibi türlerin lateks ve reçine içeren kısımlarının yüzyıllar boyunca ayrışmasıyla oluştuğunu savunan çalışmalar da vardır. Üretim bölgesi, bitki türleri, kaya ve toprağın jeolojik yapısı, yerel sıcaklık, nem ve rakım gibi farklı faktörler mumiyonun bileşimini ve tedavi edici özelliklerini etkiler. Standart mumiyo bileşiğinin %60-80’inin humus ve geri kalanının fulvik asit, humik asit, benzoik asit, hippurik asit, yağ asidi, ihtiyol, ellagik asit, reçineden oluştuğu saptanmıştır. Fulvik asit ve humik asit içeriğinin farmakolojik etkileri olduğuna dair çalışmalar yapılmıştır.
Mumiyo bu kadar mucizevi mi?
Son yıllarda eski bir ilaç ve doğal ilaç olarak mumiyanın etki mekanizmaları ve
tıbbi ve farmakolojik özelliklerine ilişkin çok sayıda in vitro / in-vivo ve insan çalışması yapılmıştır.
Fulvik asit ve Humik asidin anti-inflamatuar, anti-oksidatif, anti-mutajenik ve immünomodülatör etkileri daha önceki araştırmalardan bilinmektedir. Buradan yola çıkarak mumiyo potansiyel bir kanser önleyici ajan olabileceği tartışıldı. Bhattacharya ve Sen, mumiyonun antiradikal-antioksidan aktivitelere sahip olduğunu gösterdi; bu da mumiyonun oksidatif stresin neden olduğu hastalıklara ve geriatrik şikayetlere karşı terapötik etkilerini doğruladı. Ayrıca mumiyo, bir antioksidan ajan olarak mide mukozasını oksidatif hasardan korur ve mide ülserlerinin iyileşmesini hızlandırır.
Mumiyonun farelerde peritoneal makrofajlar ve birlikte yaşayan fibroblastlar üzerindeki etkileri, beyaz kan hücrelerinin aktivitesinin zamana bağlı olarak arttığını ve tedaviden sonra plaseboya kıyasla fagositik hücrelerin miktarını önemli ölçüde arttırdığını göstermiştir. Hem fulvik asit hem de humik asit, lenfosit stimülasyon testinde bağışıklık tepkisini uyardı. Mumiyo desteğinin güçlü humoral immün uyarıyla sonuçlandığını ortaya koydu. Ayrıcamumiyo, in-vitro / in-vivo immün sistemi uyarıcı, antimikrobiyal , anti-inflamatuar , antiviral özellikler , anti-alerjik etkiler göstermiştir. Mumiyonun bileşikleri, mast hücre stabilizasyonu ve bunların degranülasyonunun önemli ölçüde azaltılması yoluyla egzama ve sedef hastalığında önemli antialerjik aktivitelere sahiptir.
Mumiyonun antidiyabetik etkisi için dört hafta boyunca tek başına üç farklı dozda mumiyo ve glibenklamid/metformin ile kombinasyonun, diyabetik sıçanlarda kan şekeri üzerindeki etkileri değerlendirildi ve kan şekeri seviyelerinde önemli bir azalma gözlemlendi. Ayrıca, Mumiyo ile uzun süreli tedavi pankreasın β-hücrelerinin sayısını arttırdı, bu da pankreatik hücrelerin duyarlılığının artmasına ve hiperglisemiye yanıt olarak yüksek miktarda insülin salgılanmasına yol açtı.
Kanserin oluşma nedenlerinden biri olan oksidatif strese karşı da etkin olan mumiyo antineoplastik olarak da etkin olabilir. Mumiyo ve ana bileşenleri humik asit ve fürik asit gibi doğal antioksidanlar önemli radikal temizleme aktiviteleri gerçekleştirerek kanserin önlenmesinde etkili ajanlar olarak kullanılabilir. Ultraviyole (UV) dalgalar mutasyonlar ve karsinogenez geliştirir ve uzun vadeli DNA hasarına neden olur . Humik asit, UVB emici aktivitesi sayesinde yüksek enerjili dalga boyundaki ışıkların nüfuzunu azaltır. Güneş koruyucularda filtre olarak kullanılabilir. Bazı viral enfeksiyonların kanser gelişimine neden olabilmektedir. Humik asidi, HIV’i ve HIV ile ilişkili enfeksiyonların replikasyonunu azaltabilir. Ayrıca mumiyo HIV ile enfekte hastalarda antiretroviral tedavinin yanı sıra CD4 seviyesini arttırır ve semptomlarını azaltabilir. Humik asit, antiviral ve sitotoksik özellikleriyle HSV replikasyonunu bloke ederek genital kanserlerden sorumlu olan Herpes simpleks virüsü-1’e (HSV-1) karşı koruma sağlayabilir. Fulvik asit de virüs nedeniyle gelişen kanserlerde antiviral etkinlik gösterebilir. Hatta mumiyodaki bileşenlerin, apoptotik genlerin ekspresyonunu azalttığını ve apoptotik yolları bloke ederek radyasyona bağlı yumurtalık hasarını önleyebileceğine dair bir çalışma yapılmıştır.
Çeşitli çalışmalardan elde edilen bu kanıtlar, mumiyo ve onun ana bileşenlerinin kanserin başlama ilerleme riskini azaltabileceğini ve serbest radikalleri temizleme, UV absorbe etme, antiinflamatuar, antiviral aktiviteler gibi farklı yollar yoluyla tümör büyümesini engelleyebileceğini ileri sürdü. Ancak tüm bu görüşlerin “ama”ları çok fazla.
Hayat İksiri Ama…
Mumiyonun etkileri konusunda geleneksel tıpta çeşitli iddialar bulunsa da farklı
hastalıklarda kullanımına yönelik yeterli bilimsel destek mevcut değildir. Bazı yeni çalışmalar mumiyonun sağlığa yararlı etkilerini doğrulamış ve terapötik aktivitelerine ilişkin mevcut iddiaları kanıtlamıştır. Ama olası mantar kontaminasyonu ve bu bileşikte bazı ağır metallerin varlığı nedeniyle mumiyonun kullanımında tedbirli olunması gereklidir. Bununla birlikte, mumiyonun klinik düzeyde kullanım için terapötik etkilerini doğrulamak amacıyla dozları ve uygulama süresini belirlemek için daha fazla in vitro / in-vivo araştırmalara ve klinik çalışmalara ihtiyaç vardır.
KAYNAKÇA:
Chaudhary, S., Singh, A. K., & Dwivedi, N. K. (2016). Medicinal properties of shilajit a review. Indian J Agricultureand Allied Sci, 2(1), 103-6.
Khaksari, M., Mahmmodi, R., Shahrokhi, N., Shabani, M., Joukar, S., & Aqapour, M. (2013). The effects of shilajit on brain edema, intracranial pressure and neurologic outcomes following the traumatic brain injury in rat. Iranian journal of basic medical sciences, 16(7), 858.
Zeinalian, M., Eshaghi, M., Naji, H., Marandi, S. M. M., Sharbafchi, M. R., & Asgary, S. (2015). Iranian-Islamic traditional medicine: An ancient comprehensive personalized medicine. Advanced biomedical research, 4(1), 191.
Vetvicka, V., Baigorri, R., Zamarreno, A. M., Garcia-Mina, J. M., & Yvin, J. C. (2010). Glucan and humic acid: Synergistic effects on the immune system. Journal of medicinal food, 13(4), 863-869.
Malekzadeh, G., Dashti-Rahmatabadi, M. H., Zanbagh, S., & Akhavi Mirab-Bashii, A. (2015). Mumijo attenuates chemically induced inflammatory pain in mice. Alternative Therapies in Health & Medicine, 21(2).
Shahriari, M., Zare, F., & Nimrouzi, M. (2018). THE CURATIVE ROLE OF MOOMIAII IN TRADITIONAL PERSIAN MEDICINE. Acta medico-historica Adriatica: AMHA, 16(2), 283-292.
Garedew, A., Feist, M., Schmolz, E., & Lamprecht, I. (2004). Thermal analysis of mumiyo, the legendary folk remedy from the Himalaya region. Thermochimica acta, 417(2), 301-309.
Stohs, S. J. (2014). Safety and efficacy of shilajit (mumie, moomiyo). Phytotherapy research, 28(4), 475-479.
Ghosal S. Shilajit in Perspective. 1th ed. United Kingdom: Alpha Science International Limited, Oxford; 2006.
Verma, A., Kumar, N., Gupta, L., & Chaudhary, S. (2016). Shilajitin cancer treatment: probable mode of action. Int J Pharmaceutic Bio Arch, 7(1), 12-6.
Shahrokhi, N., Keshavarzi, Z., & Khaksari, M. (2015). Ulcer healing activity of Mumijo aqueous extract against acetic acid induced gastric ulcer in rats. Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences, 7(1), 56-59.
Aiello A, Fattorusso E, Menna M, Vitalone R, Schröder HC, Müller WE. Mumijo traditional medicine: fossil deposits from antarctica (chemical composition and beneficial bioactivity). Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2011;2011.
Mishra, T., Dhaliwal, H. S., Singh, K., & Singh, N. (2019). Shilajit (Mumie): Current Status of Biochemical, Therapeutic and Clinical Advances. Current Nutrition & Food Science, 15(2), 104-120.
Nareshrao, D. P., & Manisha, T. (2015). ŚILĀJATU (ASPHALTUM): TRADITIONAL MEDICINE.